Obejmują zakres wiedzy, umiejętności i zrozumienia, które jednostki rozwijają, aby skutecznie poruszać się w sytuacjach społecznych, które często stanowią wybory, wyzwania i możliwości. Kluczowym elementem kompetencji społecznych jest zdobywanie wiedzy i rozumienie norm oraz dynamiki społecznej; świadomość społeczna i poznanie społeczne obejmujące interpretację i zrozumienie sygnałów społecznych, intencji i emocji; umiejętności behawioralne, w tym współpracę w grupie, rozwiązywanie konfliktów i przywództwo; postawa prospołeczna oznaczająca dążenie do sytuacja korzystnej dla innych bez oczekiwań korzyści własnych.
Kompendium wiedzy z zakresu kompetencji społecznych
Jedna z zasad pomagających rozwijać kompetencje społeczne. Programy kompetencji społecznych powinny obejmować scenariusze i praktyki istotne z kulturowego punktu widzenia.
Włączenie działań, które angażują nie tylko w wykonywanie zadań, ale także w krytyczne myślenie o nich. Każda forma interakcji stanowi okazję do rozpoznania, przeanalizowania lub przećwiczenia umiejętności społecznych.
Jedna z kluczowych umiejętności wyższego rzędu, która obejmuje wyrażanie swoich myśli, uczuć i potrzeb w sposób pewny i z szacunkiem. Osoby asertywne potrafią bronić siebie, jednocześnie biorąc pod uwagę perspektywy i uczucia innych.
Podmiot wspiera własne potrzeby i interesy w sposób pełen szacunku, szukając wzajemnie korzystnych rezultatów w interakcjach społecznych.
Podmiot nie zakłóca porządku, nie przejawia agresji, nie porzuca studiów. Wykazuje szacunek dla zasad i norm, angażuje się w konstruktywne interakcje i wnosi pozytywny wkład w środowisko społeczne.
Osoby o silnych kompetencjach społecznych wyróżniają się w nawiązywaniu przyjaźni i pielęgnowaniu bliskich relacji w czasie. Rozumieją znaczenie empatii, aktywnego słuchania i wsparcia w budowaniu znaczących relacji z innymi.
Jest jedną z technik wspierania kreatywności grupowej, w której pomysły i myśli są spontanicznie wymieniane między członkami grupy w celu znalezienia rozwiązań praktycznych problemów. W szkolnictwie wyższym jest ona powszechnie wykorzystywana do generowania pomysłów, wyjaśnień i rozwiązań.
Jedno z narzędzi wspomagających rozwój kompetencji społecznych podczas zajęć, służące do generowania pomysłów oraz poszukiwania wyjaśnień i rozwiązań.
Wiedza o sobie i kontekście społeczno-kulturowym (normach, oczekiwanych zrachowaniach itp.) oraz odpowiednie umiejętności.
Zbiór zasad i wartości, które określają standardy zachowań w danej organizacji, instytucji lub społeczności.
Gry, piosenki i ćwiczenia, które zostały zmodyfikowane tak, aby zawierały podpowiedzi nauczyciela dotyczące różnych rodzajów reakcji uczuciowych. Strategia ta zwiększa interakcję, umożliwiając wszystkim dzieciom nawiązanie kontaktu i wymianę przyjaznych zachowań poprzez niezagrażające i zabawne działania. Zwiększa wykorzystanie umiejętności interpersonalnych, takich jak wyrażanie uczuć, nawiązywanie przyjaznego kontaktu z innymi i utrzymywanie przyjaznych relacji. Bywa uznawana za strategię terapeutyczną, która dodatkowo wpływa na kompetencje kulturowe poprzez zachęcanie dzieci do nawiązywania przyjaznych i serdecznych kontaktów z rówieśnikami z różnych kultur, ras lub z niepełnosprawnościami.
Narzędzie edukacyjne, które służy celom dydaktycznym. Istotnym aspektem gry jest osiągnięcie określonego wyniku. Kompetencje nabyte podczas grania w gry dydaktyczne, np. wytrwałość, krytyczne myślenie lub gotowość do podejmowania ryzyka, ułatwiają rozwój wymaganych umiejętności i postaw.
Informacja na temat postępowania lub zachowania, która prowadzi do działania mającego potwierdzić lub rozwinąć to działanie lub zachowanie.
Pojęcia charakteryzują osoby prospołeczne. Podejmują one inicjatywę społeczną i wykazują poczucie odpowiedzialności wobec innych i swojej społeczności. Proaktywnie identyfikują możliwości wywarcia pozytywnego wpływu, biorą odpowiedzialność za swoje działania i przyczyniają się do zbiorowego dobrobytu.
Umiejętność wyższego rzędu. Wiąże się podchodzeniem do innych, rozpoczynaniem rozmów i angażowaniem się w dialog w sposób promujący więzi i zrozumienie.
Łączenie różnych form, narzędzi i metod wspomagających rozwój kompetencji społecznych.
Zdolność do rozpoznawania, rozumienia i zarządzania własnymi emocjami oraz emocjami innych ludzi. Obejmuje umiejętności takie jak empatia, asertywność, zdolność do nawiązywania relacji i radzenia sobie ze stresem. Osoby o wysokiej inteligencji emocjonalnej potrafią lepiej komunikować się, współpracować i podejmować decyzje w oparciu o emocje, co sprzyja efektywnym interakcjom społecznym.
Program, który został specjalnie zaprojektowany w celu zwiększenia kompetencji społecznych dzieci, młodzieży i nastolatków również z wyżej funkcjonującym autyzmem. Obejmuje on rozwój samoświadomości, empatii, kontroli impulsów i gniewu, identyfikację problemów, a także konsekwentne planowanie, trening podejmowania odpowiedzialnych decyzji.
Podmiot podejmuje inicjatywę społeczną i wykazują poczucie odpowiedzialności wobec innych i swojej społeczności. Proaktywnie identyfikuje możliwości wywarcia pozytywnego wpływu, bierze odpowiedzialność za swoje działania i przyczynia się do zbiorowego dobrobytu.
Podmiot czuje się komfortowo z niepewnością i niejednoznacznością w interakcjach społecznych, pozostając opanowanym i zdolnym do adaptacji nawet w nieznanych lub trudnych sytuacjach. Postrzega spotkania społeczne jako okazję do rozwoju i uczenia się, wykorzystując możliwości poszerzania swoich umiejętności interpersonalnych.
Ogólna zdolność do dobrego radzenia sobie w określonej dziedzinie zadań, która wymaga nie tylko posiadania szeregu konkretnych umiejętności, ale także ogólnego zrozumienia dziedziny (wiedzy), a także pewnych postaw, które pomagają dobrze radzić sobie w tej dziedzinie.
Zachowanie, które sprzyja tworzeniu lub utrzymywaniu pozytywnych interakcji z innymi, jest zgodne z zasadami społecznymi, nie pociąga za sobą nadmiernych kosztów psychofizjologicznych i jest adaptacyjne zarówno natychmiast, jak i w dłuższej perspektywie w danych warunkach.
Zachowanie, które sprzyja tworzeniu lub utrzymywaniu pozytywnych interakcji z innymi, jest zgodne z zasadami społecznymi, nie pociąga za sobą nadmiernych kosztów psychofizjologicznych i jest adaptacyjne zarówno natychmiast, jak i w dłuższej perspektywie w danych warunkach.
To forma wsparcia edukacyjnego, w której uczniowie uczą się od siebie nawzajem. Starsi lub bardziej zaawansowani uczniowie pomagają młodszym lub mniej doświadczonym kolegom w zrozumieniu materiału, rozwijaniu umiejętności oraz osiąganiu lepszych wyników w nauce. Tego rodzaju współpraca sprzyja również budowaniu więzi społecznych i rozwijaniu umiejętności interpersonalnych.
To angażujące podejście do nauczania, w którym uczniowie odgrywają role, aby zrozumieć pojęcia. Polega ona na odgrywaniu różnych ról i improwizowaniu.
(wyłaniający się z teorii interakcji społecznych) - jedno z podejść służących do badań kompetencji społecznych, mówi, co kompetentna osoba faktycznie robi podczas interakcji.
Wykonywane w sytuacjach społecznych dobrze wyuczone zachowanie lub automatyczna sekwencja zachowań, która jest względnie specyficzna dla sytuacji i z czasem stała się motorycznie odruchowa i niezależna od wpływu motywacyjnego lub poznawczego - to znaczy, że jest wykonywana z niewielką świadomą intencją lub bez niej.
Osiąganie wzajemnie satysfakcjonujących porozumień poprzez komunikację i kompromis oraz motywowanie innych poprzez inspirowanie i zachęcanie jednostek do osiągania swoich celów.
Nieformalne, w większości niepisane zasady, które określają akceptowalne i odpowiednie działania w danej grupie lub społeczności.
Uczniowie przyjmują różne role, odgrywają osoby o określonych cechach i angażują się w określone interakcje z innymi. Pozwala im to zdobyć nowe doświadczenia i spojrzeć na świat z różnych perspektyw. Daje to również możliwość przećwiczenia nowych wzorców zachowań.
Podmiot uczy się na swoich doświadczeniach i utrzymuje pozytywne nastawienie do przyszłych interakcji.
(Strategia nauki wspomaganej przez rówieśników/Peer-Assisted Learning Strategy) to program korepetycji rówieśniczych dla uczniów o zróżnicowanych potrzebach akademickich (wszystkie klasy amerykańskich szkół). Aby stworzyć centrum PALS, identyfikowane są konkretne cele w zakresie kompetencji społecznych dla danego dziecka i tworzona jest ustrukturyzowana sytuacja zabawy w małej grupie, która optymalizuje możliwości dziecka w zakresie uczenia się lub ćwiczenia docelowych kompetencji. Następnie nauczyciele tworzą pary uczniów, a uczniowie naprzemiennie pełnią role opiekunów, wcześniej przeszkolonych i uczniów.
(Promowanie alternatywnych strategii myślenia /Promoting Alternative Thinking Strategies): oferuje podejście oparte na programie nauczania dla dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Szkoły w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych wdrażają program w całej szkole (szkolenia dla nauczycieli, zmiany w programie nauczania, lekcje poświęcone kompetencjom społeczno-emocjonalnym). Program jest realizowany w ramach programu nauczania i ułatwia rozwój samokontroli, świadomości emocjonalnej i umiejętności rozwiązywania problemów interpersonalnych.
(Strategia pozytywnego zachowania): zapobiega negatywnym zachowaniom i uczy nowych umiejętności. Podejście to kładzie nacisk na nauczanie jako główną zmianę zachowania opartą na ocenie przed zastosowaniem przymusu. Identyfikacja zdarzeń środowiskowych, okoliczności i interakcji, które wyzwalają zachowania problemowe, sprzyja rozwojowi strategii wsparcia mających na celu zapobieganie zachowaniom problemowym i rozwijanie nowych umiejętności. W związku z tym, przede wszystkim przeprojektowanie środowiska jest realizowane poprzez dostosowanie zachowań dorosłych (np. rutynowych czynności, procedur instruktażowych) i poprawę środowiska uczenia się (np. programów nauczania, sieci społecznych).
Przekonanie podmiotu, że jest w stanie skutecznie sprostać wymaganiom sytuacji społecznych; zaufanie do własnych umiejętności, zdolności i osądu w interakcjach społecznych.
Jest częścią strategii PBS. Jest to program wspierania kompetencji społecznych i zapobiegania trudnym zachowaniom u małych dzieci. To systemowe podejście jest reprezentowane w hierarchii strategii przez: pozytywne i wspierające relacje z dziećmi, rodzinami i współpracownikami są kluczem do praktycznego nauczania kompetencji społeczno-emocjonalnych; praktyki prewencyjne w klasie obejmują interakcje dorosły-dziecko (np. pozytywna uwaga, ciepłe i wrażliwe relacje) oraz specyficzny projekt klasy (zmiany w środowisku fizycznym, harmonogramach i materiałach edukacyjnych); strategie nauczania społecznego i emocjonalnego - udzielanie wyraźnych instrukcji, gier i zadań, które koncentrują się na identyfikacji uczuć i działaniu na uczucia we właściwy sposób; planowanie intensywnych, zindywidualizowanych interwencji dla uczniów, którzy pomimo wprowadzenia powyższych strategii nadal wymagają zindywidualizowanego, ukierunkowanego podejścia do nauki umiejętności społeczno-emocjonalnych. Plan interwencji powinien obejmować środowisko rodzinne i szkolne.
Umiejętności intrapersonalne obejmują zdolności planowania i podejmowania decyzji. Osoby z silnymi umiejętnościami intrapersonalnymi mogą wyznaczać cele, opracowywać strategie i podejmować świadome decyzje, aby osiągnąć pożądane rezultaty.
Podmiot wykazuje chęć pomagania innym i dzielenia się zasobami, wiedzą i wsparciem oraz wyciąga pomocną dłoń do potrzebujących i przyczynia się do dobrobytu swojej społeczności poprzez akty życzliwości i hojności.
Podmiot dąży do tego, by sytuacja była korzystna dla niej samej i dla innych oraz skupia się w dużej mierze na tym, co może innym zaoferować, a nie tylko otrzymać.
Podmiot uznaje własną wartość i wkład w otoczeniu społecznym, co prowadzi do poczucia wzmocnienia i pewności w interakcjach z innymi.
Chęć działania zgodnie z normami i oczekiwaniami oraz z szacunkiem dla innych ludzi; na wyższym poziomie oznacza posiadanie dyspozycji i motywacji do działania na rzecz dobra innych.
Podmiot priorytetowo traktuje uczciwość, sprawiedliwość i zasady moralne w swoim zachowaniu, przyczyniając się do budowania zaufania i szacunku w swoich kręgach społecznych.
Zdolność do inspirowania, motywowania i kierowania innymi w kierunku wspólnych celów oraz rozumienie dynamiki grupy, skuteczne delegowanie zadania i wspieranie współpracy między członkami zespołu.
Skuteczne zarządzanie sytuacjami poprzez radzenie sobie z lękiem społecznym, poruszaniem się po nieznanych środowiskach i dostosowywaniem się do nieoczekiwanych wyzwań społecznych.
Umiejętności intrapersonalne obejmują mechanizmy radzenia sobie ze stresem i frustracją. Osoby z silnymi umiejętnościami intrapersonalnymi mogą skutecznie regulować swoje emocje lub afekt utrzymywać samokontrolę i zachować spokój w trudnych sytuacjach.
Podmiot rozpoznaje i uznaje wspólne interesy swoje i innych i stara się znaleźć wspólną płaszczyznę i współpracować na rzecz wspólnych celów, wspierając współpracę i harmonię w otoczeniu społecznym.
Konstruktywne radzenie sobie z nieporozumieniami, znajdowanie wzajemnych korzystnych rozwiązań i utrzymywanie pozytywnych relacji.
Umiejętności intrapersonalne obejmują umiejętności rozwiązywania problemów, umożliwiając jednostkom identyfikowanie wyzwań, analizowanie sytuacji i generowanie skutecznych rozwiązań. Skuteczne umiejętności rozwiązywania problemów umożliwiają jednostkom pokonywanie przeszkód i osiąganie celów.
umiejętności intrapersonalne obejmują samoświadomość, która obejmuje rozpoznawanie i rozumienie własnych emocji, myśli i zachowań. Osoby samoświadome potrafią dokładnie rozpoznać własne wartości, potrzeby, mocne strony i ograniczenia.
(Programy uczenia się społeczno-emocjonalnego): dla dzieci, młodzieży i dorosłych wzmacniają pięć podstawowych obszarów kompetencji społecznych i emocjonalnych: samoświadomość, samoregulację, świadomość społeczną, umiejętności nawiązywania relacji i odpowiedzialne podejmowanie decyzji. Odbywa się to poprzez integrację umiejętności poznawczych, afektywnych i behawioralnych. Teoria inteligencji emocjonalnej (podejście teoretyczne) pomogła w wyodrębnieniu emocjonalnych i intrapersonalnych obszarów SEL oraz konkretnych umiejętności w ich ramach. Z kolei ramy treningu umiejętności społecznych (podejście praktyczne) przyczyniły się do rozwoju wymiaru interpersonalnego.
Zachowanie, które prowadzi do dobrostanu podmiotu lub umożliwia im osiągnięcie własnych celów.
Umożliwia analizę zachowań konkretnych osób w kontekście społecznym, zwiększając tym samym ich zrozumienie procesów społecznych. Badając rzeczywiste scenariusze, można uzyskać cenny wgląd w dynamikę interpersonalną i wpływ środowisk społecznych na indywidualne działania. Studia przypadków mogą również obejmować postacie literackie lub filmowe, a także postacie z życia społecznego lub show-biznesu.
Można zdefiniować jako techniki wspierające, które są zintegrowane z naturalnym przepływem interakcji w klasie. Wymagają one od nauczycieli świadomości, szybkiego myślenia i przemyślanego, celowego stosowania, ale wymagają minimalnego czasu i wysiłku. Naturalistyczne strategie obejmują wsparcie na miejscu i mediację w konflikcie.
Sytuacje, w które zaangażowani są inni ludzie (indywidualnie lub grupowo) - jako partnerzy działań, obserwatorzy, źródła wpływu wywieranego na jednostkę lub obiekty wpływu wywieranego przez nią/niego.
Podmiot wykazuje wrażliwość na różnice w pochodzeniu, kulturze i perspektywie i przyjmuje różnorodność jako wzbogacającą i wartościową, wykazując tolerancję i akceptację wobec innych, którzy mogą mieć inne przekonania lub tożsamość.
Świadomość wzajemnych powiązań między własnym zachowaniem lub uczuciami a funkcjonowaniem innych osób w danej sytuacji. Obejmuje to przetwarzanie informacji społecznych, czyli interpretację i zrozumienie sygnałów społecznych, intencji i emocji. Osoby o silnych kompetencjach społecznych mogą skutecznie poruszać się w interakcjach społecznych poprzez dokładne postrzeganie i rozumienie myśli i emocji innych.
Zdolność do dobrego wykonania zadania. (...) Umiejętność to coś, co jest nabywane i co można poprawić za pomocą różnych środków, głównie poprzez naukę i praktykę.
Znajomość możliwych i najlepszych sposobów zachowania się w danej sytuacji oraz zrozumienie potencjalnych konsekwencji różnych działań oraz kompetencje w zakresie procesów grupowych, takich jak współpraca, rozwiązywanie konfliktów i przywództwo.
Umiejętności interpersonalne mają fundamentalne znaczenie dla kompetencji społecznych, obejmując postrzeganie i przetwarzanie informacji dostarczanych przez innych ludzi. Obejmuje to zdolność do dokładnego interpretowania wskazówek werbalnych i niewerbalnych, takich jak mimika twarzy, język ciała i ton głosu, w celu zrozumienia myśli, uczuć i pragnień innych osób. Co więcej, umiejętności interpersonalne obejmują empatię, która polega na identyfikowaniu się z inną osobą poprzez przyjmowanie jej perspektywy (empatia poznawcza) i dzielenie jej emocji (empatia afektywna). Aktywne słuchanie, kluczowy element umiejętności interpersonalnych, obejmuje pełną koncentrację na tym, co jest mówione, zrozumienie przekazu i przemyślaną odpowiedź.
Zdolność do robienia czegoś, co jest konieczne lub pomocne dla podmiotu, ale nie odnosi się bezpośrednio do innych osób niektóre umiejętności intrapersonalne, na przykład radzenie sobie ze stresem, są silnie związane z kompetencjami społecznymi, podczas gdy inne nie mają tak oczywistego związku, na przykład zdolność do organizowania procesu uczenia się.
Obejmują wyrażanie i zarządzanie emocjami, przekonaniami, potrzebami i oczekiwaniami w relacjach interpersonalnych; zdolność do wyrażania sympatii, przywiązania i pozytywnych lub negatywnych doświadczeń afektywnych oraz zdolność do opisywania i oceny zachowania lub właściwości osobistych, a także do angażowania się we współpracę, zachowania zależne i autoprezentację.
Zdolność do korzystania z kilku (podstawowych) umiejętności społecznych w zsynchronizowany sposób; koncepcja ta odnosi się w szczególności do interakcji społecznych postrzeganych jako proces, a nie tylko pojedyncze zdarzenie.
Zdolność do robienia czegoś, co jest niezbędne lub pomocne w interakcji z innymi, nabyta poprzez szkolenie i praktykę.
Pewność siebie w sytuacjach społecznych jest często związana ze skutecznymi umiejętnościami komunikacyjnymi, w tym asertywnością, aktywnym słuchaniem i jasnym wyrażaniem się. Osoby pewne siebie mogą komunikować swoje myśli, uczucia i potrzeby asertywnie i z szacunkiem, wspierając pozytywne i konstruktywne interakcje z innymi.
(Wirtualna rzeczywistość): wykorzystywana w treningu umiejętności społecznych dla osób żyjących ze schizofrenią.
Podmiot ma zaufanie do własnych umiejętności skutecznej interakcji i radzenia sobie z wyzwaniami społecznymi. Ufa swoim umiejętnościom społecznym, zdolnościom komunikacyjnym i zdolności do angażowania się z innymi w znaczący sposób.
Wynik poznawczy asymilacji faktów i liczb, koncepcji, pomysłów i teorii, które są już ustalone w danej dziedzinie. Wiedzę można zdobywać i rozwijać w kontekście formalnego systemu edukacji, w systemie pozaformalnym ustrukturyzowanego uczenia się poza systemem edukacji, oraz w warunkach nieformalnych poprzez doświadczenie życiowe.
Znajomość zasad, reguł i prawidłowości związanych z relacjami interpersonalnymi i sytuacjami społecznymi.
Podmiot skutecznie współpracuje z innymi, komunikuje się otwarcie i przejrzyście oraz przestrzega zasad uczciwości i wiarygodności.
Podmiot jest w stanie dostosować swoje działania i postawy do wymagań różnych sytuacji społecznych, skutecznie poruszając się w różnych środowiskach i interakcjach.
Umiejętności wymagane do skutecznego komunikowania się z innymi. Obejmuje to werbalne, niewerbalne i parajęzykowe kanały komunikacji Komunikacja werbalna obejmuje użycie języka do przekazywania myśli, uczuć i informacji, podczas gdy komunikacja niewerbalna obejmuje gesty, mimikę i język ciała. Komunikacja parajęzykowa odnosi się do elementów takich jak ton głosu, wysokość i rytm, które uzupełniają komunikację werbalną i przekazują dodatkowe znaczenie.
Rozumienie i rozważenie tego, czego się oczekuje lub wymaga od siebie w danej sytuacji oraz dostosowanie zachowania do norm społecznych, oczekiwań kulturowych i sygnałów sytuacyjnych.